Το μισό της αρετής το αφαιρεί η σκλαβιά Ἥμισυ τ’ ἀρετῆς ἀποαίνυται δούλιον ἧμαρ Ὅμηρος (Ὀδ. ρ. 392).

Το πολυδιάστατο νόημα της ελευθερίας, ανέκαθεν υπήρξε για τον προβληματιζόμενο άνθρωπο σημείον αντιλεγόμενον αλλά και αφετηρία με ευγενείς αγώνες. Το σήμερα αντιγράφει κατά ένα μεγάλο μέρος το χτες, και η εξ ορισμού αυταξία της ελευθερίας παγιδεύεται, παρερμηνεύεται και δεινοπαθεί μέσα στις σύγχρονες πολιτισμένες
κοινωνίες, αφού πρώτα ταλαιπωρήσει ιδιαίτερα τον υπαρξιακό φορέα της άνθρωπο. Κι αληθινά, η καμπύλη ταλαντώσεων του ανθρώπινου ψυχισμού από την δουλικότητα μέχρι την αναρχικότητα είναι πολύ μεγάλη κι ενδιαφέρουσα.

Η ελευθερία στη βούληση (οντολογική θέση), η ελευθερία στον πνεύμα (πολιτιστική θέση) και η ελευθερία στην ομαδική συμπεριφορά του ανθρώπου (πολιτική θέση) είναι οι τρεις βασικοί μηχανισμοί ενός συστήματος, που αν ένας δεν λειτουργεί καλά, όλο το σύστημα καταστρέφεται. Ας εξετάσουμε όμως αυτούς τους μηχανισμούς ξεχωριστά και σε άλλη επίδραση.

Σήμερα, ύστερα από μια μακρυά και δύσκολη πορεία των φιλοσοφικών ιδεών καταλήγουμε στο συμπέρασμα, πως η ελευθερία είναι η ανεμπόδιστη και σύμφωνη με τη Φύση του συμπεριφορά του όντος (με μοναδική δεσμευτική αναγκαιότητα γι’ αυτό, τη φυσική νομοτέλεια του είδους του). Έτσι, ελευθερία βουλήσεως, δεν σημαίνει ανεξαρτησία από την αναγκαιότητα των φυσικών νόμων, αλλά συνύπαρξη, γνώση και εκμετάλλευση αυτής της φυσικής αιτιοκρατίας από τη βούληση (γιατί η γνώση σώζει). Ένας νερόμυλος – από κατασκευής – χρειάζεται νερό αναγκαστικά κι όχι αέρα για να λειτουργήσει τέλεια (γιατί αλλιώς θάταν ανεμόμυλος). Κι όσο επιστημονικότερες είναι οι συνθήκες συνεργασίας της μηχανής του με το υγρό στοιχείο, τόσο τελειότερα κι αποδοτικότερα λειτουργεί ο νερόμυλος. Αντίστοιχα και η ελευθερία βουλήσεως, είναι ελευθερία ανθρώπινης βουλήσεως. Τούτο ακριβώς το αν‐
θρώπινης συγκεκριμενοποιεί, προσδιορίζει και δεσμεύει την αόριστη ελευθερία της βουλήσεως, ώστε να μην μπορεί να ξεφύγει από τη φύση της.

Έτσι λοιπόν, το κατά φύσιν ζην και στην περίπτωση του ανθρώπου: το κατά λόγον ζην είναι η ουσία της ελευθερίας. Γι’ αυτό ακριβώς οι άνθρωποι που υπηρετούν και προπαγανδίζουν το παράλογο ή ανορθόλογο είναι οι αρνητές και αναρχικοί του Λόγου. Προσπαθούν να δείξουν πως είναι ελεύθεροι απ’ τα δεσμά του Λόγου, μα ξεχνούν ότι ελεύθερος είναι όποιος υποτάσσεται –μόνο – στη φύση του˙ γι’ αυτό ελεύθερος άνθρωπος είναι όποιος υποτάσσεται – μόνο – στο Λόγο (που είναι η φύση του ανθρώπου) κι όχι όποιος απελευθερώνεται απ’ τον Λόγο...